1-1- مقدمه
شاتکریت را می توان به عنوان بتن یا ملاتی که از طریق شیلنگهای لاستیکی حمل شده و با استفاده از هوای فشرده با سرعت زیاد به سطح مورد نظر پاشیده می شود، تعریف کرد.
اولین کاربرد شاتکریت به سال 1909 میلادی بر می¬گردد که در آن زمان تحت عنوان گونیت نامیده می¬شد و به کمک دستگاهی موسوم به تفنگ سیمان به کار می رفت.
در سال 1914 شاتکریت در یک معدن آزمایشی در ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار گرفت¬. پس از آن این سیستم برای پوشش سطوح سنگها و حفاظت آنها در برابر هوازدگی و گاه نیز به عنوان سیستم نگهداری موقت به کار رفت. ازآنجا که شاتکریت به صورت ورقه¬هایی از سنگ زیرین جدا می شد¬، لذا به عنوان یک سیستم نگهداری اصلی چندان مورد توجه واقع نشد. از جمله امتیازات شاتکریت آن است که سطوح ناهموارحفریات زیرزمینی را می پو شاند و به شکل یک سطح نسبتاً صاف درمی آورد. البته شاتکریت همراه با پیچ سنگ، به عنوان سیستم نگهداری بسیاری از تونلها به کار رفته است.
در سالهای اخیر شاتکریت در معادن زیرزمینی، نگهداری حفریات دائمی از قبیل جاده های مورب¬، راهروهای اصلی حمل و نقل، ایستگاههای چاه و حجره های زیرزمینی سنگی نیز به کار می رود. تعداد حفریات زیرزمینی که بلافاصله بعد از حفاری شاتکریت می شوند روبه فزونی است. مسلح ساختن شاتکریت با الیاف فولادی یکی از مهمترین عوامل در گسترش کاربرد شاتکریت است زیرا کار طاقت فرسای نصب توری را کاهش می دهد.
آزمایشات و تجربیات اخیر نشان داده است که شاتکریت در شرایط ترکش سنگ ملایم(فرو ریزش کمتر،خودنگهدار) بسیار موثر است. اگر چه نتایج این مطالعات برای نتیجه گیری قطعی در این زمینه هنوز زود است ولی علائم موجود بیانگر آن است که در آینده در مورد کاربرد شاتکریت توجه جدی تری خواهد شد.
به طور کلی شاتکریت نوعی بتن مرکب از سیمان، ماسه و خرده سنگ است که به کمک هوای فشرده اجرا و در اثر سرعت زیاد به صورت دینامیکی فشرده می شود.

1-2- انواع شاتکریت
شاتكريت از نقطه نظر روش اجراء و مواد مورد استفاده انواع مختلفي دارد كه از جمله آنها شاتكريت با مخلوط خشك و تر،شاتكريت با توري فلزي، شاتكريت ميكروسيليسي وشاتكريت با الياف فولادي مي¬باشند كه سه تا از روشهاي فوق كه در حال حاضر بيشترين كاربرد را دارند عبارتند از:

1-2-1- شاتكريت با مخلوط خشك (dry mix shotcrete)
1-2- 2- " با مخلوط تر(wet mix shotcrete)
1-2- 3- " با میکروسیلیس
1-2- 4- " با توري فلزي (شبکه فلزی)

1-2-1- شاتكريت با مخلوط خشك (dry mix shotcrete)
مصالح شامل ماسه وسيمان: ماسه وسيمان توسط پمپ شاتكريت بداخل لوله انتقال هدايت شده و به قسمت پاشنده ملات(nozzle) منتقل مي¬گردد. آب مورد نياز در اين حالت در حين خروج مصالح از سر نازل به آن اضافه می¬شود. اين عمل در كسری از ثانيه صورت مي¬پذيرد كه در اين حالت ممكن است آب به بعضي از دانه هاي سيمان نرسيده و در نتيجه اين دانه ها هيدراته نشود. به همين دليل از روش DMS تنها در عمليات تثبيت قبل ازاجراي لاينينگ تونل ها وكارهاي روكش وتعميراتي با ضخامت كمتر از 10سانتیمتري استفاده مي¬گردد.درشکل 1- 1نیز طرح ساده¬ای ازتهیه شاتکریت نشان داده شده است. همانگونه که در شکل زیر دیده می شود، اجزای شاتکریت را که ممکن است برای کاهش گرد و غبارآن را کمی مرطوب کرده باشند، با سرعت یکنواخت به داخل قیفی می ریزند که به طورمداوم مخلوط را به هم می¬زند. در این سیستم هوای فشرده از طریق یک بشکه دوار یا منبع تغذیه دمیده می¬شود تا مواد را به صورت یک جریان پیوسته به شیلنگ تغذیه انتقال دهد. آب نیزازطریق افشانه انتهای شیلنگ به مخلوط اضافه می شود. دراوایل قرن بیستم، این مخلوط را که به روش خشک اسپری می¬شد، به نام گونیت می نامیدند که امروز واژه شاتکریت جایگزین آن شده است. درموارد لزوم،مواد شتاب دهنده نیز به مخلوط اضافه می شود. سیستم خشک معمولاً برای اجرای شاتکریت دانه درشت درحفریات زیرزمینی به کار می رود. شکل1- 1- طرح ساده سیستم تهیه شاتکریت خشک

- دستگاه 260 Tشاتکریت خشک
یکی از بهترین دستگاههای شاتکریت خشک بوده که با روتور16لیتری و دو سرعت کم و زیاد توانایی های وسیعی را برای مصرف کننده ایجاد می کند. دبی حمل مصالح بالا، خروجی 5/2 اینچ و طراحی جالب قیف خروجی از جمله ویژگی های بارز این دستگاه میباشد، همچنین می توان به اجرای شاتکریت در مکانهایی که مصالح آن خشک نبوده نیز اشاره کرد که این مطلب یکی از بزرگترین معضلات اپراتوری بوده که به خاطر طراحی صحیح این دستگاه حل شده است.استفاده از افزودنی های شیمیایی و همچنین فایبرهای فلزی و پلیمری در این دستگاه توصیه شده و مشکلی برای مصرف کننده در پی نخواهد داشت.

برای مشاهده ادامه مقاله دانلود کنید