١-١- کلیات
تأمین نیروي انسانی، تجهیزات (و مصالح) لازم و مناسب جهت حفاري گمانهها مطابق طرح و مشخصات فنی انجام خواهد شد.
در مورد کلیۀ کارهاي حفاري، باید گزارشهای کارگاهی تهیه و نگهداري شود. در گزارش حفاري باید شماره گمانه، موقعیت (تراز ارتفاعی و کیلومتر) گمانه، مشخصات گمانه (طول، قطر، زاویه) و همچنین برخورد به حفره (موقعیت تقریبی)، وجود آب، خروج هوا از گمانههای مجاور و ... ثبت گردد.
٢-١- روش حفاري
حفاري گمانهها به طور کلی میتواند به روش دورانی، ضربه اي و ضربه اي-دورانی، و با استفاده از هوا (یا آب در صورت تأیید طراح) صورت پذیرد. روش مناسب و مطلوب تابع مشخصات خاك (جنس، تراکم، چسبندگی و ...) و سایر شرایط محل از قبیل وجود آب زیرزمینی، و نیز مشخصات خود گمانه (طول، قطر و زاویه) میباشد.
٣-١- تجهیز کارگاه براي حفاري
پیش از آغاز عملیات حفاري گمانهها، باید نیروي انسانی، وسایل، تجهیزات و مصالح مناسب در محل تأمین گردد. توان و قابلیت دستگاه هاي حفاري باید متناسب با طول، قطر و زاویه حفاري گمانهها، نوع خاك، شرایط محل و روش مناسب موردنظر براي حفاري گمانهها باشد. قطر حفاري گمانهها، حداقل ٩۶ میلیمتر میباشد.
۴-١- آمادگی براي حفاري
قبل از حفاري گمانه باید موقعیت گمانه در محل پیاده و علامت گذاري گردد. موقعیت گمانه شامل تراز ارتفاعی و کیلومتر از نقشههای اجرایی استخراج و با استفاده از نقشه برداري یا سایر روشهای قابل قبول، در محل به طور مشخص و مشهود و دقیق (با دقت قابل قبول طبق این مشخصات فنی) پیاده گردد. علامتگذاري محل گمانه باید به گونه اي باشد که امکان حفاري گمانه در محل دقیق را فراهم آورده و تا قبل از شروع حفاري، علامت از بین نرود. در اعماق سطحی قبل از انجام حفاري باید از عدم برخورد به شریان هاي حیاتی و تاسیسات زیرزمینی شهري موجود اطلاع حاصل کرد. در صورت اطلاع از وجود چنین موانعی قبل از حفاري و یا برخورد به این موانع در حین حفاري، باید مراتب به اطلاع افراد مسئول و همچنین طراح رسانده شده و تا قبل از تعیین تکلیف در این خصوص، عملیات حفاري در آن محل متوقف گردد.
۵-١- عملیات حفاري
به منظور شروع عملیات حفاري، دستگاه حفار باید در موقعیت صحیح مستقر گردد به گونه اي که علاوه بر امکان حفاري صحیح گمانه، لرزشهاي دستگاه موجب حرکت و جابجایی آن نگشته و امتداد حفاري گمانه تا انتهاي عملیات حفاري ثابت باقی بماند.
در زمان استقرار دستگاه حفاري، امتداد بازوي حفاري (امتداد گمانه) دستگاه باید تنظیم گردد. امتداد گمانه با استفاده از دو زاویه قائم و افقی تعریف میشود. زاویه قائم گمانه به صورت زاویه تصویر گمانه بر روي صفحه قائم عمود بر سطح دیوار گود نسبت به صفحه افق سنجیده میشود. زاویه افقی گمانه به صورت زاویه تصویر گمانه بر روي صفحه افقی نسبت به صفحه قائم عمود بر جدار گود تعریف میشود. زاویه قائم تمامی گمانهها در نقشههای اجرایی نشان داده شده است. در صورتی که در نقشههای اجرایی زاویه افقی گمانهها ذکر نشده باشد، تمامی گمانهها با زاویه افقی صفر (یا به عبارتی دیگر، به صورت عمود بر سطح گود) اجرا میشوند. اندازهگیری زوایاي قائم و افقی، جهت تنظیم امتداد بازوي دستگاه حفاري، میبایست با استفاده از ابزار مناسب (دقت اندازهگیری ١ درجه) صورت گیرد.
در زمینهای بسیار ریزشی که عملاً امکان حفاري و نگهداري گمانه با قطر مورد نظر وجود ندارد، معمولاً از روشهایی مانند تزریق و حفاري مجدد استفاده گردد. استفاده از روشها و مصالحی مانند گل حفاري که موجب تضعیف قابل توجه مقاومت تماس خاك و مهار پس از تزریق میگردد، مجاز نمیباشد.
در صورت استفاده از روش تزریق و حفاري مجدد در حین حفاري، غلظت دوغاب در حدود ٢ به ١ تا ١ به ١ توصیه میشود. غلظت بهینه دوغاب متناسب با مشخصات خاك (جنس و نوع، تراکم، دانهبندی، نفوذپذیري و مقاومت) و روش اجرایی، توسط پیمانکار تعیین میگردد. فشار تزریق دوغاب نیز در حد ١ الی ٢ بار توصیه میگردد.
در صورت تجاوز مشخصات گمانه از رو اداریهای مجاز، گمانه باید با اقدامات اصلاحی مناسب و مورد تأیید طراح، اصلاح یا جایگزین گردد.
در صورت انجام حفاري گمانه بر روي شاتکریت، باید زمان کافی از اجراي شاتکریت گذشته باشد. این زمان در هواي سرد حداقل ٢۴ ساعت و در هواي گرم حداقل ١٢ ساعت میباشد. پس از اتمام عملیات حفاري، گمانه باید در اسرع وقت مهار گذاری گردد (به طور معمول حداکثر ۶ ساعت که بسته به جنس خاك قابل تغییر است). بدین منظور، توصیه میشود مهار مربوط به گمانه با تمام تجهیزات، مطابق نقشهها و مشخصات فنی، در محل آماده بوده و پس از اتمام حفاري گمانه در داخل گمانه جایگذاري گردد.
۶-١- رو اداریهای مجاز
در گمانههای حفاری شده، میزان انحراف مجاز مشخصات گمانه نسبت به نقشههای اجرایی به شرح ذیل میباشد:
- طول حفاري شده: ۰/۰سانتیمتر
- قطر حفاري: ١۰ - میلیمتر
- زاویه قائم: ٣± درجه
- زاویه افقی: ٣± درجه
جابجایی قائم و افقی: ۵۰ ± سانتیمتر